ایران و روسیه در ژئوپولیتیک جدید خاورمیانه؛ مهار بی‌ثباتی و روندسازی
چکیده
هدف این مقاله بررسی تغییر ترتیبات ژئوپولیتیکی خاورمیانه و فرصت‌های ایران و روسیه برای متعادل‌تر کردن موازنه در این منطقه است. به این منظور، ضمن تحلیل چیستی ترتیبات فعلی و دورنمای آن، مبانی مشترک نظری و زمینه‌های همکاری میان دو کشور برای ایجاد موازنه باثبات‌تر مطالعه می‌شود. این نوشتار بر این تأکید است که ترتیبات مستقر در خاورمیانه به‌ویژه پس از بحران سوریه دچار تغییرات سیستمی شده است. سهم‌خواهی گروه‌های زیرملی، تشدید رقابت میان قدرت‌های منطقه‌ای، ضعف غرب در پیشبرد اهداف خود و در مقابل تلاش مسکو برای احیاء موقعیت خود در خاورمیانه نشانه‌هایی از آرایش جدید نیروها در منطقه هستند. این مقاله با روش تحلیل سیستمی ترتیبات ژئوپولیتیکی در خاورمیانه را در متن تحولات بین‌المللی بررسی خواهد کرد و به ارتباط معنادار روندها در این دو عرصه توجه می‌کند. روابط ایران و روسیه و زمینه‌های همکاری آنها برای مهار بی‌ثباتی و روندسازی در خاورمیانه در همین متن کلی تحلیل و تأکید می‌شود که به‌رغم برخی اختلافات، ضرورت بازدارندگی موثر در برابر روندهای بی‌ثبات‌ساز از جمله سیاست‌های امریکا که بازتولیدکننده تهدید و بی‌ثباتی است، می‌تواند مبنای تعامل پایدار دو کشور باشد. هم‌افزایی در مقابل این تهدید راهبردی به ایجاد نظم متعادل‌تر در ترتیبات ژئوپولیتیکی خاورمیانه مساعدت کرده و توان بازدارندگی و ثبات‌سازی دو کشور در سایر مناطق از جمله اوراسیا را نیز تقویت می‌کند. در مقابل، انفعال یا ناکامی در این زمینه، پیشبرد نظم مخرب غربی نه تنها در خاورمیانه، بلکه سایر مناطق از جمله اوراسیا را در پی خواهد داشت.
واژگان کلیدی: ایران، روسیه، خاورمیانه، غرب، ژئوپولیتیک، نظم منطقه‌ای، نظام بین‌الملل، بازدارندگی موثر، ثبات راهبردی
نویسنده: علیرضا نوری
منبع: فصلنامه امنیت پژوهی، شماره 63، پاییز 1397، صص 67-39
* عنوان مقاله از سوی فصلنامه به «ایران و روسیه در جغرافیای سیاسی جدید غرب آسیا؛ مهار بی ثباتی و روندسازی» تغییر داده شده است.
متن کامل؛ اینجا
